Anadolu’da Türkçe şiirin öncüsü kabul edilen, tasavvuf ve halk şairi Yunus Emre’nin 1238 yılında Eskişehir’in Sivrihisar ilçesine bağlı Sarıköy’de dünyaya geldiği düşünülüyor. Hayatı hakkında çeşitli rivayetler bulunuyor. Bunun en bilineni ve kabul göreni, Hacı Bektaş-ı Veli Dergâhı’nda bir süre bulunduktan sonra, onun yolladığı Tapduk Emre Dergâhı’nda olgunluğa erişmesidir. Burada büyük hizmetlerde bulunmuş, tasavvuf ehli olmuştur.
Hak cihana doludur,
Kimseler Hakk’ı bilmez.
Onu sen senden iste,
O senden ayrı olmaz.
Dünyaya inanırsın,
Rızka benimdir dersin.
Niçin yalan söylersin?
Çün sen dediğin olmaz.
Ahret yavlak ıraktır,
Doğruluk tek azıktır
Ayrılık sarp firaktır
Hiç varan geri gelmez
Dünyaya gelen göçer
Bir bir şerbetin içer
Bu bir köprüdür geçer
Cahiller onu bilmez
Gelin tannış olalım
İşi kolay kılalım
Sevelim sevilelim
Dünya kimseye kalmaz
Yunus sözün anlarsan
Ma’nisini dinlersen
Sana bir amel gerek
Bunda kimesne kalmaz
SEVGİNİN DİLİ YUNUS
“Ben gelmedim dava için, benim işim sevi için.”
Adıyla bütünleşen Emre, âşık anlamına geliyor. Birçok şiirinde kendinden Yunus Emre, yani Âşık Yunus diye bahsetmekte. Emre dışında Âşık, Biçare, Koca, Tapduklu, Miskin, Derviş gibi sıfatları da şiirlerinde adının önüne koymuştur.
Yaşadığı dönem, Anadolu Selçuklu Devleti’nin çöküş dönemine girdiği, Anadolu’nun kargaşa, yağma, iç savaş, kıtlık, kuraklık gibi birçok sorunla perişan olduğu bir zaman dilimi. Böyle bir dönemde, Hacı Bektaş-ı Veli, Ahi Evran gibi ilim ve irfan önderleriyle birlikte Yunus Emre, Allah sevgisini, aşk ve güzel ahlâkla ilgili düşüncelerini, İslam tasavvufunu işleyerek yüceltmiştir.
ESERLERİ
“Söz ola götüre başı, söz ola bitire savaşı.”
3000 civarında olduğu rivayet edilen fakat çok daha azı günümüze kadar gelen şiirleri Divan adı altında toplanmıştır.
Bunların dışında, 1307 yılında yazdığı düşünülen, mesnevi tarzında Risaletü’n Nushiye (Öğütler Kitabı) adında 573 beyitten oluşan bir kitabı vardır.
Şiirlerinde bugün bile neredeyse hepimizin anlayabileceği duru bir Türkçe kullanmıştır. İyi derecede Farsça ve Arapça bildiği söylenmektedir, fakat bu dilleri, kafiye zorunluluğu dışında şiirlerine sirayet ettirmemiştir.
ÖLÜMÜ
“Ana rahminden geldik pazara, bir kefen alıp döndük mezara.”
Doğumu gibi ölüm yeri ve tarihi de tartışma konusu olmuştur. Genel kanı, 1321 yılında vefat ettiği ve
Sivrihisar Sarıköy’de defnedildiğidir. Fakat Türkiye’nin çeşitli yerlerinde Yunus Emre’nin olduğu iddia edilen birçok türbe ve mezar bulunuyor. Bunlar arasında Karaman, en iddialısı olarak öne çıkıyor. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde Karaman’la ilgili geçen “Kirişçi Baba Camii avlusunda Yunus Emre Hazretlerinin mezarı bulunmaktadır.” cümlesi buna kanıt gösteriliyor. Yunus Emre’nin şiirlerinde geçen 23 yerleşim birimi isminden 20 tanesinin Karaman ili sınırları içinde bulunması da ayrı bir sav olarak değerlendiriliyor.
VE SONRASI
“Ölen beden imiş, âşıklar ölmez.”
Yunus’un söylediği şiirler, o öldükten sonra bile kulaktan kulağa söylenegelmiştir. Yunus Emre şiirlerinin ilk kez ne zaman yazıya geçirildiği ve bir divan haline getirildiği bilinmemektedir. Yunus Emre divanına ait eldeki yazmaların en erkeni olan Bursa nüshası 15. yüzyılın ikinci yarısına, Fatih nüshası tahminen 15. yüzyıla, Nuruosmaniye nüshası ise 1540 yılına aittir.
Kaynak: yunusemre.gov.tr
